ބިލިއަނަރުންގެ މުށުތެރެއިން ބާރު އަނބުރާ އަތުލަމާ

ބަރނީ ސޭންޑާސް

ނުފޫޒުގަދަ ބާރުގަދަ ފަރާތްތަކާ ދެކޮޅަށް އަހަރެމެން އެކީ ތެދުވެއްޖެނަމަ، އަހަރެމެންނަށް ފަގީރުކަން ނައްތާލެވި، ދިރިހުންނާނެކަމަށް އުއްމީދުކުރެވޭ އުމުރު މަތިކުރެވި މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކަށް ހައްލު ހޯދޭނެ

 2018 ވަނަ އަހަރުގައި އަހަރެމެންގެ ދުނިޔޭގެ ހާލަތަކީ މިއީއެވެ: ވޭތުވެދިޔަ 100 އަހަރުތެރޭގައި ހިގާދިޔަ ހުރިހާ ހަގުރާމައަކާއި، ގެނެވުނު އިންގިލާބުތަކާއި އަދި ބޭއްވުނު ހުރިހާ ބައިނަލްއަގުވާމީ ސަމިޓްތަކަކާއި އެކުގައިވެސް، އިންސާނުންގެ އިގުތިސާދީ އަދި ސިޔާސީ ހަޔާތް އާދަޔާޚިލާފަށް ބޮޑަށް ކޮންޓްރޯލްކުރަމުން ގެންދަނީ ވަރަށް މަދު އަދަދެއްގެ މުއްސަދި މީހުންތަކެކެވެ.

ގަބޫލުކުރަން ކިތަންމެ ދަތިވިޔަސް ހަގީގަތަކީ ދުނިޔޭގެ އާބާދީގެ ދެބައިކުޅައެއްބައިގެ ތެރެއިން ބޮޑަށް ފަގީރު ބައިގައި ހިމެނޭ 3.7 ބިލިޔަން މީހުންނަށްވުރެ، ދުނިޔޭގެ އެންމެ މުއްސަދި ހަ މީހުންގެ މުދާވެރިކަމާއި މިލްކިއްޔާތު މާގިނަކަމެވެ. އަދި މުއްސަދިކަމުގެ ގޮތުން ބަލާނަމަ އާބާދީގެ އެންމެ މަތީ 1 ޕަސެންޓް މީހުން ތިރީގައިވާ 99 ޕަސެންޓް މީހުންނަށްވުރެ ގިނަ ފައިސާ މިހާރު ގެންގުޅެއެވެ. އަދި ބިލިއަނަރުން އެމީހުންގެ މުއްސަދިކަން މުޅިދުނިޔެއަށް ފާޅުކަންބޮޑުގޮތެއްގައި ދައްކަމުން ގެންދާއިރުގައި، އާބާދީގެ ކޮންމެ ހަތްމީހަކުގެ ތެރެއިން އެކަކު އުޅެނީ ދުވާލަކަށް 1.25 ޑޮލަރަށްވުރެން ވެސް މަދުން ލިބިގެންނެވެ. މީގެ އިތުރުން ބޭރަށް ހިންގުން، މެލޭރިއާ އަދި ނިއުމޯނިއާ ފަދަ ބަލިތައް ޖެހިގެން ކޮންމެ ދުވަހަކު 29،000 ކުޑަކުދިން މަރުވެއެވެ. މިއީ ހައްތާވެސް ހުއްޓުވިދާނެ ބަލިތަކެވެ.

ހަމަމިއާއިއެކު، ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި، ފަސާދަވެފައިވާ ނުފޫޒުގަދަ ކަމުވޮށިގެންވާ މީހުންނާއި، މުއްސަދިންނާއި، އަދި ޝާހީ އާއިލާތަކުގެ މީހުން އެތައް ބިލިޔަން ޑޮލަރެއް އެމީހުންގެ އުފަލަށްޓަކައި ބޭކާރު ޚަރަދުގެ ގޮތުގައި ހޭދަކުރެއެވެ. ބުރޫނާއީގެ ރަސްގެފާނުގެ މިލްކިއްޔާތުގައި 500 ރޯލްސް ރޮއިސް ކާރު އޮންނައިރު، އޭނާ ދިރިއުޅެނީ ދުނިޔޭގެ އެންމެ ބޮޑު އެއް ގަނޑުވަރުގައެވެ. އެތާގައި 1،788 ކޮޓަރި ހުރެއެވެ. އަދި އެތާގެ އަގަކީ 350 މިލިޔަން ޑޮލަރުކަމަށް އެއްފަހަރަކު ބެލެވުނެވެ. ދުނިޔޭގެ އެންމެ މުއްސަދި 10 ރަސްކަލުންތެ ތެރެއިން ފަސް މީހުން ދިރިއުޅެނީ މެދުއިރުމަތީގައެވެ. އެސަރަހައްދުގެ ޝާހީ އާއިލާތަކުގެ ޒުވާނުން ޖެޓުތަކުގައި ދުނިޔޭގެ އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ދަތުރުކުރާއިރު، ދުނިޔޭގައި ޒުވާނުންނަށް ވަޒީފާ ނުލިބުމުގެ މައްސަލަ އެންމެ ބޮޑު ސަރަހައްދަކީ މެދުއިރުމައްޗެވެ. އަދި އެތާގައި ރަގަޅު ހިޔާވަހިކަމާއި، ރައްކާތެރި ފެނާއި އަދި ރަގަޅު ކާނާ ނުލިބި ފަގީރުކަމުގައި މަދުވެގެން 29 މިލިޔަން ކުޑަކުދިން ދިރިއުޅެމުން ގެންދެއެވެ. ދުނިޔޭގައި އެތައް ސަތޭކަ މިލިޔަން މީހުން ފަގީރު ހާލަތުގައި ދިިރިއުޅެމުން ގެންދާއިރުގައި، ސަރުކާރުތަކުން އެތައް ޓްރިލިޔަން ޑޮލަރެއްގެ ހަތިޔާރު ގަންނާތީ، ހަތިޔާރުގެ ވިޔަފާރިކުރާމީހުން ދަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް މުއްސަދިވަމުންނެވެ.

އެމެރިކާގައި އެމެޒޯން ކުންފުނީގެ ބާނީ ޖެފް ބެޒޯސް (މިހާރު ދުނިޔޭގެ އެންމެ މުއްސަދި މީހާ) ގެ މިލްކިއްޔާތުގެ އަގު 100 ބިލިޔަން ޑޮލަރަށްވުރެ މައްޗެވެ. އޭނާ އަތުގައި މަދުވެގެން ހަތަރު ގަނޑުވަރު ހުރެއެވެ. އެތަންތަނުގެ އަގު ވެސް އެތައް މިލިޔަން ޑޮލަރަކަށް އަރައެވެ. އަދި އެވަރުން ނުފުދިގެން އޭނާ ދަނީ ޓެކްސާސްގެ ފަރުބަދައެއްގެ ތެރޭގައި، 10،000 އަހަރުވަންދެން ހިގާނެ ގަޑިއެއް ހެދުމުގެ މަސައްކަތަށް 42 މިލިޔަން ޑޮލަރު ޚަރަދުކުރަމުންނެވެ. އެކަމަކު އޭނާގެ ކުންފުނި އެމެޒޯންގެ ގުދަންތަކުގައި މަސައްކަތްކުރާ މުވައްޒަފުން މަސައްކަތްކުރަން ޖެހެނީ ވަރަށް ގިނައިރުވަންދެންނެެވެ. އެމީހުންނަށް ލިބޭ އުޖޫރަ ކުޑަކަމުން އެމީހުން ސިއްހީ ފަރުވާ ހޯދަނީ ސަރުކާރުގެ މެޑިކެއިޑް ޕްރޮގްރާމުންނެވެ. އަދި ކެއުމަށާއި ބޯހިޔާވަހިކަމަށްވެސް އެމީހުން ބިނާވާންޖެހެނީ ޓެކްސްދައްކާމީހުންގެ ލާރިން ހިންގާ ސަރުކާރުގެ ޕްރޮގްރާމްތަކަށެވެ.

 ކަންބޮޑުވާންޖެހޭ އަނެއްކަމަކީ މުއްސަދިންގެ މުއްސަދިކަން އިންތިހާއަށް އިތުރުވެ، އާމްދަނީގެ ފަރަގު އިތުރުވެފައިވާ ދުވަސްވަރެއްގައި، ދުނިޔޭގެ އެކި ހިސާބުތަކުގައި މީހުން ޑިމޮކްރަސީއަށް ކުރާ އިތުބާރު ދަށަށް ދިއުމެވެ. މީހުންގެ ފަރާތުން، މީހުންނަށްޓަކާ، މީހުންގެ ތެރެއިން އުފެދޭ ސަރުކާރުތަކަށް ކުރެވޭ އިތުބާރު ކުޑަވުމެވެ. އެންމެ މަތީ ފަންތީގެ މީހުންނަށް ފައިދާވާނެ ގޮތަށް، ދަށުފަންތީގެ މީހުން ގުރުބާންކުރެވިގެން ދުނިޔޭގެ އިގުތިސާދު ގަސްދުގައި ހީލަތްތެރިކަމާއިއެކު ބައްޓަން ކޮށްފައިވާކަން މީހުންނަށް އެގެއެވެ. އަދި އެކަމާ މީހުން ތިބީ ރުޅިއައިސްފައެވެ.

މީގެ 40 އަހަރު ކުރިޔާ އަޅާބަލާއިރު އެމެރިކާގައި އަދި އެހެން ގައުމުތަކުގައި ވެސް، އެތައް މިލިޔަން މީހުން މަސައްކަތް ކުރަނީ ކުރިޔަށްވުރެ ގިނައިރު، ކުރިޔަށްވުރެ މާމަދު އުޖޫރައަކަށެވެ. ގޮތްހުސްވެފައި ތިބެގެން އެމީހުން ބަލަމުން ގެންދަނީ ނުފޫޒުގަދަ މަދު ބަޔަކު އިންތިޚާބުތަކަށް ފައިސާގެ ނުފޫޒު ފޯރުވައި އިންތިޚާބުތައް ގަނެލާތަނެވެ. އަދި ސިޔާސީ ގޮތުންނާއި އިގުތިސާދީ ގޮތުން ކަމުވޮށިގެންވާ ބޮޑުން މުއްސަދިވަމުންދާއިރު، އާންމުންގެ ދަރިންގެ ކުރިމަގު ބަނަވަމުންދާ ތަނެވެ.

އިގުތިސާދީގޮތުން މިހާ ހަމަހަމަކަން ނެތް ދުވަސްވަރެއްގައި، ދުނިޔެ ދެކެމުން މިދަނީ ޚުދުމުޚުތާރުކަމާއި ކަނާތުފިޔައިގެ ހައްދުފަހަނައެޅުން އިތުރުވަމުންދާތަނެވެ. އަދި އޭގެ ސަބަބުން، މުޖުތަމައުގައި ބާކީވެފައިވާ މީހުންގެ ނުރުހުން އިތުރުވެ، ނަސްލީ ރުޅިއާއި ހަމަނުޖެހުމަށް މަގުފަހިވެއެވެ.

ޑިމޮކްރަސީއާއި މުތަގައްދިމް ސަރުކާރެއްގެ މުހިއްމުކަން ގަބޫލުކުރާ މީހުން މިހާރު ކޮންމެހެން ކުރާން ޖެހޭ ކަމަކީ، ދުނިޔޭގައި ތިބި މަދުން އާމްދަނީ ލިބޭ މީހުންނާއި އަދި މަސައްކަތްކުރާ މީހުންގެ ބޭނުންތަކަށް އަލިއަޅުވާލާފައިވާ އެޖެންޑާއެއްގެ ފަހަތަށް މީހުން ގެނައުމެވެ. ރުޅިއާއި ބައިބައިވުމުގެ ބަދަލުގައި އަހަރެމެން ދޭންޖެހެނީ އުއްމީދާއި އެކުއެކީގައި ތިބުމުގެ މެސެޖެކެވެ. ބިލިއަނަރުންގެ ފަންތީގެ މީހުންގެ ދަހިވެތިކަމާއި ދެކޮޅަށް މަސައްކަތްކުރާނެ ބައިނަލްއަގުވާމީ ހަރަކާތެއް އުފައްދާ، އޭގެތެރެއިން އިގުތިސާދީ، އިޖުތިމާއީ އަދި ތިމާވެށީގެ އިންސާފު ހޯދަން އެބަ ޖެހެއެވެ. މިއީ ފަސޭހައިން ކުރެވޭނެ ކަމެއް ހެއްޔެވެ؟ ޔަގީނުންވެސް ނޫނެކެވެ. އެކަމަކު މިއީ އަހަރެމެންނަށް ނުކޮށް ދޫކޮށްލާ ވަރުގެ ހަގުރާމައެއް ނޫނެވެ. ސަބަބަކީ މިކަން ނުކޮށްފިނަމަ ދެން ދިމާވާނެ ގެއްލުންތަކުގެ ބޮޑުކަމެވެ.

އާ ބައިނަލްއަގުވާމީ މުތަގައްދިމް ހަރަކާތަކުން ޖެހެނީ ގައުމުތަކުގެ މެދުގައި އަދި ގައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި ހުރި ހަމަހަމަކަން ނެތުމުގެ މައްސަލަތަކަށް ހައްލެއް ހޯދަން މަސައްްކަތް ކުރާށެވެ. ފަގީރުންނާއި މަސައްކަތްތެރިންގެ ދިރިއުޅުމުގެ ފެންވަރު މަތިކުރުމަށް ރޭވިފައިވާ ގައުމީ އަދި ބައިނަލްއަގުވާމީ ސިޔާސަތުތަކަށް އެފަދަ ހަރަކާތަކުން ތާއީދުކުރަން ޖެހެއެވެ. ވަޒީފާގެ ފުރިހަމަ ފުރުސަތުތަކާއި، ދިރިއުޅެވޭނެވަރުގެ އުޖޫރައެއް ދިނުމާއި، ހުރިހާ އެންމެންނަށް ވެސް މަތީ ތައުލީމުގެ ފުރުސަތުތައް ލިއްބައިދިނުމާއި، ސިއްހީ ފަރުވާއާއި، އިންސާފުވެރިކޮށް ވިޔަފާރިކުރެވޭނެފަދަ އެއްބަސްވުންތައް ފަދަ ސިޔާސަތުތަކެވެ. މީގެ އިތުރަށް އަހަރެމެން ޖެހެނީ ކުންފުނިތަކުގެ ބާރު ވަކި އިމެއްގެތެރޭ ބަހައްޓާ، މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ ސަބަބުން ދުނިޔެއަށް ލިބެމުންދާ ތިމާވެށީގެ ގެއްލުންތައް ހުއްޓުވާށެވެ.

ތިރީގައި މިވަނީ އަހަރެމެން ކުރަން ޖެހޭ ކަންތަކުގެ ކުޑަ މިސާލެކެވެ. މީގެ އަހަރުތަކެއް ކުރިން، ޓެކްސް ޖަސްޓިސް ނެޓްވާކުން އަންދާޒާކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި އެންމެ މުއްސަދި މީހުންނާއި އަދި އެންމެ ބޮޑެތި ކުންފުނިތަކުން ވަނީ މަދުވެގެން 21 ޓްރިލިޔަން ޑޮލަރާއި 32 ޓްރިލިޔަން ޑޮލަރާއި ދެމެދުގެ އަދަދެއް 'އޯފްޝޯ ޓެކްސް ހޭވަން" ގެ ގޮތުގައި ސިފަކުރެވޭ ގައުމުތަކުގައި ފޮރުވާފައެވެ. ބޭރުމީހުންނަށް ޓެކްސްއަށް މަކަރުހެދުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭފަދަ ލުއި ގަވާއިދުތަކެއް ހުންނަ މިފަދަ ގައުމުތަކުގައި ފައިސާ ފޮރުވީ ދައްކަން ޖެހޭ ރަގަޅު އަދަދަށް ޓެކްސް ނުދެއްކުމަށެވެ. މިގޮތަށް ފައިސާ ފޮރުވުން ހުއްޓުވަން އަހަރެމެން މަސައްކަތްކޮށްފިނަމަ، ޓެކްސްގެ ގޮތުގައި ދައުލަތްތަކަށް ވަންނަ ފައިސާއިން ދުނިޔޭގެ ބަނޑުހައިހޫނުކަން ނައްތާލެވި، އެތައް ސަތޭކަ މިލިޔަން ވަޒީފާއެއް އުފެދި، އަދި އާމްދަނީއާއި މުއްސަދިކަމުގެ ތަފާތުތައް ވަރަށް ބޮޑަށް ކުޑަކުރެވިދާނެއެވެ. އަދި ދެމެހެއްޓެނިވި ދަނޑުވެރިކަން ކުރަން ފެށި، ތެލަށް ބިނާވެފައިވާ ހަކަތައިގެ ނިޒާމަކުން އިޔާދަކުރަނިވި ހަކަތައިގެ ނިޒާމަކަށް ބަދަލުވެވިދާނެއެވެ.

ވޯލް ސްޓްރީޓްގެ ދަހިވެތިކަމާއި، ބޮޑެތި ކުންފުނިތަކުގެ ބާރާއި އަދި ދުނިޔޭގެ ބިލިޔަނަރުންގެ ފަންތީގެ ނުފޫޒު ކުޑަކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމަކީ އެންމެ ހެޔޮގޮތް ކަމަށް ވުމުގެ އިތުރަށް އެއީ ދުނިޔޭގެ މަސްލަހަތަށް ބަލާއިރު ވެސް ކުރަން ޖެހޭ ކަމެކެވެ. ޔޫއެންޑީ÷ިޕީގެ ދިރާސާއަކުން ދައްކާގޮތުގައި ހަމަހަމަކަން ނެތުމާއި، ކަރަޕްޝަނާއި އަދި ބާކީވުމާއިމެދުގައި މީހުން ދެކޭގޮތަކީ ކަނާތުފިޔައިގެ ހައްދުފަހަނައެޅުމާއި އަނިޔާވެރި ގްރޫޕްތަކަށް މުޖުތަމައަކުން ތާއީދުކުރާނެކަން އެންމެ ފަސޭހައިން ލަފާކުރެވޭނެ މިންގަޑެވެ. މީހުންނަށް އެމީހުންނާއި ދެކޮޅަށް ހުރިހާކަމެއް ރޭވިފައިވާ ކަމަށާއި އަދި ގާނޫނީ އިމުގެ ތެރެއިން ހައްލެއް ފެންނާން ނެތްކަމަށް ހީވެއްޖެނަމަ އެމީހުން މައްސަލަ އިތުރަށް ބޮޑުވެގެންދާފަދަ ގެއްލުންދެނިވި މަގެއް އިޚުތިޔާރުކުރުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑެވެ.

 މިއީ ދުނިޔޭގެ ތާރީޚުގައި ވަރަށް މުހިއްމު ދަޑިވަޅެކެވެ. ޓެކްނޮލޮޖީ ކުރިއަރާފައިވާ މިންވަރުން، ދުނިޔޭގެ މުއްސަދިކަން ހަމަހަމަކަމާއި އިންސާފުން ބަހާލުމުގެ ވަސީލަތްތައް އަހަރެމެން އަތުގައި އެބަހުއްޓެވެ. ފަގީރުކަން ނައްތާލުމަށާއި، ދުނިޔޭގައި ދިރިހުންނާނެކަމަށް އުއްމީދުކުރެވޭ އުމުރު މަތިކުރުމަށާއި އަދި ޚަރަދުކުޑަ އަދި ތަޣައްޔަރުނުކުރާ ހަކަތައިގެ ނިޒާމެއް އުފެއްދުމަށް ބޭނުންވާ ވަސީލަތްތައް އަހަރެމެން އަތުގައި އެބަހުއްޓެވެ.

އަހަރެމެން އެންމެން އެކީ ތެދުވާނެ ހިތްވަރު ހުރެއްޖެނަމަ، އަދި އެމީހުންގެ ބައި ބޮޑުކުރަން އަބަދު މަސައްކަތްކުރަމުންދާ ނުފޫޒުގަދަ މީހުންނާ ދެކޮޅަށް މަސައްކަތްކޮށްފިނަމަ، މިއީ އަހަރެމެންނަށް ކުރެވިދާނެ ކަމެކެވެ. މިއީ އަހަރެމެންގެ ދަރިންނާއި، ކާފަ ދަރިންނާއި އަދި މިދުނިޔޭގެ މުސްތަގުބަލަށްޓަކާ އަހަރެމެން ކޮންމެހެން ކުރަން މަޖުބޫރު ކަމެކެވެ.

----

ބަރނީ ސޭންޑާސް އަކީ އެމެރިކާގެ ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލީހުގެ މަތިގެ ކަމަށްވާ ސެނެޓުގެ މެންބަރެކެވެ. މިމަޒުމޫނަކީ އިގިރޭސީ ވިލާތުގެ ނޫހެއް ކަމަށްވާ 'ދަ ގާޑިއަން' ގައި 14 ޖެނުއަރީ 2014 ވަނަ ދުވަހު ޝާއިއުކޮށްފައިވާ މަޒުމޫނެކެވެ.

މިމަޒުމޫނު ތަރުޖަމާކޮށްފައިވަނީ 'އިދިކީލި' ގެ ފަރާތުންނެވެ. އިދިކީލިއަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ރައްޔިތުން ބާރުވެރިކުރުވުމަށް މަސައްކަތްކުރާ އިންޓަރެސްޓް ގްރޫޕެކެވެ. Read more

އދ ގެ މަންދޫބާއި މާމިގިލީ މަންދޫބުގެ ބަހުގެ ހަނގުރާމަ

އދ ގެ ފަރާތުން ޢަދުލު އިންސާފުގެ ދާއިރާގެ މިނިވަންކަން ބެލުމަށް ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ޚާއްސަ މަންދޫބު ގަބްރިއެލާ ނައުލް ދާދި ފަހުން ދިވެހިރާއްޖެއަށް ވަޑައިގެން ފާހަގަކުރައްވާފައިވަނީ ދިވެހި ޢަދުލު އިންސާފުގެ ދާއިރާގައި ގިނަގުނަ މައްސަލަތަކެއް އެބަހުރި ކަމަށެވެ. ނަމަވެސް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މާމިގިލީ ދާއިރާގެ މަންދޫބު ގާސިމް އިބްރާހިމް ވިދާޅުވަނީ ދިވެހި ޝަރުއީ ދާއިރާގައި މައްސަލަތަކެއް ނެތްކަމަށެވެ. ގާސިމް ބަހުގެ ހަމަލާތަކެއް ގަބްރިއެލާއަށް ދެއްވުމާއި ގުޅިގެން ބައެއް ރައްޔިތުން ހަވީރު ނޫހުގައި ކޮށްފައިވާ ކޮމެންޓްތައް ތިރީގައި މިވަނީއެވެ.

Read more

Ramazan Mubarak

Ramazan Mubarak. May we spend this Ramazan in harmony with all women and men living amongst us. May we inquire about the well-being of the migrant workers in Maldives, especially the Bangladeshis, and ask if they have proper food for Iftar, if they have proper shelter and if the employers have paid them their due wages. May we show kindness towards them even if some elected councilors don't.

Read more

Does President Nasheed deserve a Nobel Prize for Environment

Do you think President Mohamed Nasheed deserves a Nobel Prize for Environment. As Maldivian citizens, we want to hear your opinion. If you think he deserves it, tell us why, and if you think he does not deserve it, why do you think so? Please comment!

Read more

ހަގީގީ މިނިވަންކަން ލިބިފައިވޭތަ؟

"މިނިވަންކަމުގެ ނަމުން ލިބުނަސް ނަމެއް ސިޔާސަތުން،
މިނިވަންކަމުގެ ހަގީގަތީ ކެރިފޯރުމޭ ގޮވާނަމޭ"
- މުހައްމަދު އަމީން

ދިވެހިރާއްޖެ ބޭރުގެ ގައުމުތަކަށާއި ބޭންކުތަކަށް ދަރާފައިވާ މިންވަރާއި، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ބޭރު ފައިސާގެ ރިޒާވް ކުޑަވެފައިވާ މިންވަރާއި، ދިވެހި ފައިސާގެ އަގު ދަށަށް ގޮސް، ޑޮލަރު ހޯދުމަށް ދިވެހިން އުފުލަން ޖެހޭ ބުރައާއި، ކާބޯތަކެއްޗާއި އެހެނިހެން ތަކެތީގެ އަގު އުފުލިފައިވާ މިންވަރާއި، ގެދޮރުގެ ދަތިކަމާއި، ގެދޮރު ކުއްޔަށް ލިބޭ އަގު މައްޗަށް ގޮސްފައިވާ މިންވަރާއި، އާދައިގެ ސިއްހީ ފަރުވާ ހޯދަން ވެސް ރާއްޖެއިން ބޭރަށް ދާން ޖެހިފައިވާ ދިއުމަށް ވިސްނާލުމަށްފަހުގައި މިނިވަން ދުވަސް ފާހަގަ ކުރަމާ ހިގާށެވެ. Read more

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް އަނބުރާ ރައްޔިތުންނަށް

28 ޑިސެމްބަރ 2010 ވަނަ ދުވަހަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޙަޔާތުގައި ކަޅު ދުވަހެކެވެ. ރައްޔިތުންގެ އަޑުއަހާނެ ކަމަށް ކެމްޕޭން ތެރޭގައި ވައުދުވަމުން ދިޔަ މަޖިލިސް މެންބަރުން، އެއްވެސް މިންވަރަކަށް ރައްޔިތުންގެ ޙައްޤުތަކާ އިޙުސާސްތަކަށް ވިސްނާލުމެއް ނެތި، އެ މެންބަރުންގެ އިމްތިޔާޒުގެ ބިލް ފާސްކުރިއެވެ. ކޮމިޓީ އެލަވަންސެއްގެ ގޮތުގައި ކޮންމެ މެންބަރަކަށް މަހަކު 20،000 ރުފިޔާ ލިބޭ ގޮތަށާ، ޑިއުޓީ ދެއްކުމެއް ނެތި ކޮންމެ މެންބަރަކަށް ކާރެއް ލިބޭ ގޮތަށް، އަދިވެސް މަޖާ ހެއްވާ ކިތަންމެ ބައިތަކެއް ހިމެނޭ އިމްތިޔާޒުގެ ބިލް އެމީހުން ހަމަޖެހިލާފައި ފާސްކުރީ މީގެ ކުރީގައި ރައްޔިތުންގެ ކިބައިން އެމީހުން ކުރާ ކަމަކަށް ސުވާލުކުރާތަން ފެނިފައި ނެތީތީއެވެ.

ނަމަވެސް ދިވެހި ރައްޔިތުންނަކީ ގަމާރުންނެއް ނޫނެވެ. މިއީ އެތައް ހާސް އަހަރެއް ކުރިން މީހުން ދިރިއުޅެފައިވާ ޤައުމެކެވެ. މިޤައުމުގެ ރައްޔިތުން ކިތަންމެ ވެރިންނަކާއި ކިތަންމެ ބޮޑުންނެއް އެމީހުންގެ މަގާމުތަކުން ބޭރުކޮށްފައިވެއެވެ. ގުޅަކުޅޭފަސްގަނޑަށް ހަވަރު އެއްވެގެން ކިތަންމެ ބޮޑުންނެއް އެމީހުންގެ އިއްޒަތްތެރި މަގާމުތަކުން ހަމަބިމަށް ތިރިކޮށްފައިވެއެވެ.

ރައްޔިތުން މިހާތަނަށް މަޑުން ތިބީ ކޮންމެހެން އެމީހުންނަށް ނުވިސްނޭތީކީ ނޫނެވެ. ޓީވީ މެދުވެރިކޮށް މަޖިލީހުގައި ހިގާ ޑްރާމާ އެމީހުން ބަލާތާ ކިތަންމެ ދުވަހެކެވެ. މަޖިލީހުގައި ހިގާ ކޯޅުންތަކާއި ބޭކާރު ޒުވާބުތަކުން ރައްޔިތުންނަށް ޔަގީންވެފައިވަނީ ކެމްޕޭން ތެރޭ ކެންޑިޑޭޓުން ދެއްކި ނަނާ ހުވަފެންތަކަކީ ހަމައެކަނި ދަޅައެއް ކަމެވެ. ރައްޔިތުން ތިބީ ފޫހިވެފައެވެ. މެންބަރުން ޒުވާބުކުރުމަށް ދޫކޮށްލަން ބޭނުންވެފައެވެ. ކޮންމެ ދުވަހަކު ވިސްނާ ފިކުރުކުރަން ޖެހޭ އެތައް ކަމެއް ހުރީތީއެވެ. މާދަމާ ފެން ކަނޑާލުމުގެ ކުރިން ބިލު ދެއްކޭނެ ގޮތެއް ހޯދުމެވެ. މާދަމާ ކަރަންޓު ކަޑާލުމުގެ ކުރިން ބިލު ދެއްކޭނެ ގޮތެއް ހޯދުމެވެ. މާދަމާ ފްލެޓްގެ ވެރިމީހާ އައިސް ޢިމާރާތުން ބޭރުކުރާނެ ކަމުގެ އިންޒާރު ނުދެނީސް ކުލި ދެއްކޭނެ ގޮތެއް ހޯދުމެވެ. ދަރިފުޅުގެ ތަޢުލީމަށް ޚަރަދުކުރާނެ ގޮތެއް ހޯދުމެވެ. މުސްކުޅި ކާފަ ހޮސްޕިޓަލުގައި ބާއްވައިގެން ފަރުވާކޮށްގެން ރަގަޅު ނުވުމުން އިންޑިޔާއަށް ގެންދާނެ ގޮތެއް ހޯދުމެވެ. ކަންމަތީ ފިހާރައިގެ ދަރަނިތައް ޚަލާސްކުރެވޭނެ ގޮތެއް ހޯދުމެވެ.

އަނެއް ދިވެހިރާއްޖެއަށް އަލިވިލުނުތާ ދެއަހަރު ވީއިރުވެސް ރައްޔިތުންގެ އުއްމީދުތައް ހުރީ ހުރި ގޮތަށެވެ. ރީދޫކުލައިގައި ތިއްބަވާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް މެންބަރުންނާއި ނޫކުލައިގައި ތިއްބަވާ މެންބަރުންގެ ގެރި ޒުވާބުތައް މަޖިލީހުގައި ހިގަމުންދިޔައިރު ރައްޔިތުން އެންމެ ކަންބޮޑުވާ މައްސަލަތައް ހުރީ ހުރި ގޮތަށެވެ. ހޮސްޕިޓަލްތަކާއި ސިއްހީ ފަރުވާދޭ ތަންތަނުގެ ފެންވަރު އަނެއް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ދެއަހަރު ތެރޭ ދިޔައީ ކުރިޔަށް ވުރެ ވެސް ދަށަށެވެ. 30 އަހަރުގެ ޚުދުމުޚުތާރު ވެރިކަމުގެ އަސަރުތައް ވެސް ހުރީ ނުފިލައެވެ. އަދުލުއިންސާފުގެ ދާއިރާ އޮތީ ރިޝްވަތާއި ފަސާދައިން ކިލަނބުވެފައެވެ. މާރާމާރީއާއި، މީހުން މެރުމާއި، ކުޑަކުދިންނަށް ޖިންސީ ހާނީއްކަ ކުރުމާއި، މަސްތުވާތަކެތީގެ ވިޔަފާރި އޮތީ އާންމުވެފައެވެ. މިހުރިހާ ގައުމީ ބޮޑެތި މައްސަލަތަކާ މެދުގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުން އަޅާނުލާކަން، މިކަންކަމަށް ހައްލު ހޯދުމަށް ބޭނުންވާ ގާނޫނުތައް މެންބަރުން ނުހަދާކަން، ރައްޔިތުން ރަގަޅަށް ދެނެތިއްބެވެ.



މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ އިމްތިޔާޒުގެ ބިލް ފާސްކުރުން ވެގެން ދިޔައީ ރައްޔިތުންގެ ކެތްތެރިކަން ކޮޅުން ލައިގެން ދިޔަ ހިނދުކޮޅު ކަމުގައެވެ. އިސާހިތަކު ޒުވާނުންނާއި މުސްކުޅީން، އަންހެނުންނާއި ފިރިހެނުން، ތަފާތު ޕާޓީތަކަށް ނިސްބަތްވާ ޢާންމު ފަރުދުން، ސިވިލް ސާވަންޓުން، ޖުމްލަކޮށް ބުނާނަމަ ދިވެހި ރައްޔިތުން އެމީހުންގެ ޝުޢޫރުތައް ފާޅުކުރުމަށް މަގުމައްޗަށް ނިކުތުމަށް ނިންމައިފިއެވެ. ސިޔާސީ ވާދަވެރިކަން އެއްކިބާކޮށް މިއީ ހުރިހާ ރައްޔިތުންގެ ކަމެއްކަން ދެކިގެންނެވެ. މުޒާހަރާތައް އިންތިޒާމު ކުރެވުނީ މިޒަމާނުގެ ޓެކްނޮލޮޖީގެ ފުރިހަމަ އެހީއާއި އެކުގައި، ފޭސްބުކް، ޓްވިޓަރ އަދި އެސްއެމްއެސް ފަދަ ވަސީލަތްތައް ބޭނުންކޮށްގެންނެވެ. މިއީ ދިވެހިރާއްޖޭގައި އިންފޮމޭޝަން ޓެކްނޮލޮޖީ ބޭނުންކޮށްގެން ކުޑަ ވަގުތުކޮޅެއްގެ ތެރޭ ގިނަ އަދަދެއްގެ ބަޔަކު ވަކި މަގުސަދެއްގައި މަގުމައްޗަށް ނެރެވުނު ފުރަތަމަ ފަހަރެވެ.



ކާބޯތަކެތީގެ އަގު އަތްނުފޯރާފަށަށް އުފުލިފައިވާއިރު ވެސް މުސާރަ ބޮޑުވުމުގެ އެއްވެސް އުއްމީދެއް ނެތިފައި ތިބި ސިވިލް ސާވަންޓުން ވެސް އެމީހުންގެ ހައްގުތައް ހޯދުމަށް ނިކުތީއެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖލިސް އަނބުރާ ރައްޔިތުންނަށް ހޯދުމަށް ރައްޔިތުން ނިކުތުމުން މަޖިލިސް މެންބަރުންގެ ކިބައިން ފެނިގެން ދިޔައީ ވަރަށް ނޭއްގާނީ ސިފަތަކެވެ. ރައްޔިތުންގެ ޝުއޫރުތަކަށް ބީރުކަންފަތެއްދީ ރައްޔިތުންނަށް ކުޑައިމީސްބަސް ރައްދުކުރީއެވެ. މަޖިލިސް މެންބަރުންގެ އަމަލުތަކުން ރައްޔިތުންނަށް ޔަގީންވީ މެންބަރުން ތިބީ ރައްޔިތުންގެ އަޑުއަހަން ބޭނުންވެގެން ނޫންކަމެވެ. ވީމާ އެހިސާބުން ދެން ރައްޔިތުންނަށް ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހައްގު މަގާމު ހޯދުމަށް ރައްޔިތުންނަށް މަޖުބޫރުވެއްޖެއެވެ.



ދިވެހިރާއްޖެ މިހާރު ދެކެމުން މިދަނީ ބޮޑު ބަދަލެއްގެ ފެށުން ކަމާއި މެދުގައި ޝައްކެއް ނެތެވެ. މިހާރު އިންތިޒާމު ކުރެވެމުން މިދާ މުޒާހަރާތަކަކީ ވަކި ކުލައަކަށް ނިސްބަތްނުވެ، ތަފާތު ޕާޓީތަކަށް ނިސްބަތްވާ މީހުން، ތަފާތު ސިޔާސީ ޚިޔާލު ގެންގުޅޭ މީހުން، އެއްގަލަކަށް އަރައި ރައްޔިތުންގެ ހައްގުތައް ހޯދައި، ދިވެހިރާއްޖޭގައި ރައްޔިތުންގެ މަގާމަކީ ކޮބައިކަން އަންގާދިނުމަށް ހިންގޭ ސުލްހަވެރި ހަރަކާތެކެވެ. މިއީ "ކުލަޔާ ނުލާ" ހިންގޭ ސުލްހަ ވެރި އިންގިލާބެކެވެ.

ދިވެހި ރައްޔިތުން އެބައިމީހުން ހޮވާފައި ތިބި އެބައިމީހުންގެ މަންދޫބުންނަށް އޮޅުންފިލުވައިދޭން އުޅޭ ކަމެއް ވަރަށް ސާފެވެ. އެއީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ގާނޫނު އަސާސީގެ 4 ވަނަ މާއްދާއެވެ. އެމާއްދާ ބަޔާންކުރާ ގޮތުގައި "ދިވެހި ދައުލަތުގެ އެންމެހައި ބާރުތައް ފެށިގެން އަންނަނީ ރައްޔިތުންގެ ކިބައިންނެވެ. އަދި މި ބާރުތައް ދެމިއޮންނާނީ ރައްޔިތުންގެ ކިބައިގައެވެ." Read more

ފަނޑިޔާރުގެ ވަނީ ބަކަރި ކޮއްޓަކަށް ބަދަލުވެފައި؟

ފަނޑިޔާރުންނާއި ބެހޭ ގާނޫނެއް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކުރަން އުޅެނިކޮށް އެކަން ވުމުގެ ކުރިން ޖުޑީޝަލް ސާވިސް ކޮމިޝަން (ޖޭ.އެސް.ސީ) ގެ ގިނަ މެންބަރުންތަކެއް ދިވެހި ރައްޔިތުންނަށް ޚިޔާނާތްތެރިވެފައި ފަނޑިޔާރުން ލައްވާ ހުވާ ކުރުވުމުން ވަރަށް ގިނަ ދިވެހިން އެކަމާ ނުރުހެއެވެ. ނުރުހުން ފާޅުކުރުމުގެ ގޮތުން ހދ. ވައިކަރަދޫގެ ރައްޔިތުންތަކެއް ބޭއްވި "ހުވާ ކުރުމުގެ ރަސްމިއްޔާތެއް"ގެ ވީޑިއޯ ބައްލަވާލައްވާށެވެ. ފަނޑިޔާރުންގެ ފެންވަރާއި މެދު ރަގަޅު ޝަރުތުތަކެއް ކަނޑަނާޅައި މުޅި އުމުރަށް ފަނޑިޔާރުކަން ކުރެވޭ ގޮތަށް ފަނޑިޔާރުން އައްޔަން ކުރުމުން އެކަމާއި ދެކޮޅަށް ނުރުހުން ފާޅުކުރުމަށް އެހެން ރަށްރަށުގައި ވެސް މިފަދަ ހަރަކާތްތައް ހިންގުމަށް ރޭވެމުން އެބަދެއެވެ.

Read more

Weed out corruption from the judiciary

Here is a good story from Brazil. Yes, the same Brazil so many of us Maldivians supported during the World Cup. Yes, the South American country which is miles and miles away, but so special to football fans in several islands of the Maldives. Brazil has passed a “clean record” law that bans any politician convicted of corruption and money laundering from running for office.

The law was passed after Avaaz launched the largest online campaign in Brazilian history, building a petition of over 2 million signatures. They orgnised 500,000 online actions, and made tens of thousands of phone calls. With nearly 25% of the Brazilian Congress under investigation for corruption, most people assumed the law would never pass. But Avaaz made the impossible possible. Who is Avaaz, you may ask.

Avaaz is a global campaign network powered by 5.5 million people. Harnessing the power of Internet, they carry out campaigns on global issues such as poverty, hunger, climate change and corruption. This is what Avaaz says about their recent success story in Brazil:

Avaaz members fought corrupt congressmen daily as they tried every trick in the book to kill, delay, amend, and weaken the bill, and won the day every time. The bill passed Congress, and already over 330 candidates for office face disqualification!

One Brazilian member wrote to us when the law was passed, saying:

I have never been as proud of the Brazilian people as I am today! Congratulations to all that have signed. Today I feel like an actual citizen with political power. -- Silvia

Our strategy in Brazil was simple: make a solution so popular and visible that it can’t be opposed, and be so vigilant that we can’t be ignored.

This victory shows what our community can do - at a national level, in developing nations, and on the awful problem of corruption. Anywhere in the world, we can build legislative proposals to clean up corruption in government, back them up with massive citizen support, and fight legislators who try to block them.

France's Le Monde called our "impressive and unprecedented petition" campaign a "spectacular political and moral victory for civil society." And while this victory may be a first, we can make it the precedent for global citizen action.

We, the citizens of the Maldives, can learn from this success story and rejuvenate our efforts to ensure a clean judiciary. The deadline for appointing judges under the Article 285 of the constitution will expire on August 7. The majority of members of Judicial Service Commission (JSC) do not feel it important enough to appoint clean and efficient judges. The criteria set by JSC means judges who have criminal records will be in charge of our judiciary. Under standards adopted by JSC, judges who have records of corruption could be sitting in Supreme Court. Concerned citizens have been raising their voices for sometime. Yet the voices of concern are being ignored. Aishath Velezinee, a member of the JSC, has been campaigning for judicial reform for months. She is exposing the corruption and lethargy within JSC. The forces of corruption are at times ignoring and at times ridiculing her. A group of civil society organisations have collected over 1,500 signatures from the public urging JSC to revise its criteria for appointing judges. However, the JSC has till today ignored the petition from the JUST campaign. Article 285 is being ignored.

What is the choice we have? Should we, the concerned citizens, accept defeat in gloom? Or should we learn a lesson from Brazil and renew our efforts to ensure our future generations inherit a clean judiciary? This is not an issue between MDP and DRP, even though MDP activists did stage protests against the JSC during the past two days. A number of impartial and non-partisan citizens have been expressing concerns about the inherent problems within the judiciary for months. If you value the importance of a clean and efficient judiciary, you have to think beyond the lines of your political party. We reiterate the fact that this is not about MDP and DRP. This is an issue about the future of our nation. That is why we urge all of you, members of all political parties, and citizens who are not affiliated with any party, to work sincerely to ensure a functional judiciary.

The next few days are crucial. Please join Article 285 on Facebook. Please post this blog article on Facebook. Meet your Member of Parliament. Express your concern about the JSC failing to do its job. Send letters. Call the members of JSC. Hundreds of phone calls can make a difference. In the next few days protests are essential as well.

Read more

ދިވެހި ފަނޑިޔާރެއްގެ ޢަދުލު އިންސާފުގެ ވަރުގަދަކަން

ތިރީގައި މިވާ ފޯކްލޯ ލިޔުއްވައި ޢާއްމުކޮށް ދެއްވާފައިވަނީ އަލްމަރުޙޫމް ޢަބްދުލްޙަކީމް ޙުސައިން މަނިކެވެ. ޝާއިޢުކޮށްފައިވަނީ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ކުރިން ނެރުނު މަޖައްލާއެއް ކަމަށްވާ އަމާޒުގެ 84 ވަނަ ޢަދަދު (ޖުލައި 1979) ގައެވެ. މިފޯކްލޯ އަލުން މިބްލޮގްގައި ޝާއިޢުކުރަން ގަސްދުކުރީ، ދިވެހިރާއްޖެ ތިންބާރު ވަކިވެފައިވާ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމެއް އަލަށް ތަޖުރިބާ ކުރަމުން ގެންދާއިރު، އަދުލު އިންސާފު ގާއިމްކުރުމުގެ ބާރު ހިގަމުންދާ ދޯދިޔާކަމުގެ ސަބަބުން، އެބާރު އިސްލާހު ކުރުމަށް އާރޫހަކާ އެކު މަސައްކަތް ކުރުމަށް، ދިވެހި ރައްޔިތުންނަށް ހިތްވަރުދީ ސާބަސް ދިނުމުގެ ގޮތުންނެވެ. އެހެނީ ތާރީޚީ ވާހަކަތަކާއި ފޯކްލޯތަކުން ކާބަފައިން އުޅުނު ގޮތްތައް ހޯދައިގެން މެނުވީ ގައުމެއްގެ ގޮތުގައި މުސްތަގުބަލު ކުރަހަން ފަސޭހައެއް ނުވާނެއެވެ.

ދިވެހި ރަސްކަލެއްގެ ޢަދުލު އިންސާފުގެ ވަރުގަދަކަން
ފެހެންދޫ ރަސްގެފާނުގެ ތާރީޚާއި ތާރީޚާއި ގުޅޭ ފޯކްލޯ އެއް

ޢަބްދުލްޙަކީމް ޙުސައިން މަނިކު

ފެހެންދޫ ޢުސްމާން ރަސްގެފާނުގެ ކޮލީ ނަންފުޅަކީ، ސިރީ ސުންދުރަ މަހާރަދުންނެވެ. މިރަސްގެފާނަކީ، މާޅޮސްމަޑުލު ދެކުނުބުރި ފެހެންދޫ މީހެކެވެ. މިރަސްގެފާނަކީ، ކުރިން އާދައިގެ މީހެކެވެ. އެއްގޮތަކުން އަނެއްގޮތަކުން ކުރިއަރަމުން އައިސް ރަސްކަން ލިބިވަޑައިގަތީއެވެ. މިރަދުންގެ ނަސަބެއް އެގޭކަށް ނެތެވެ. މިރަދުން ރަސްކަން ކުރެއްވީ ވާހަކައިގައި ކިޔާ ގޮތުގައި 5 އަހަރުއެވެ. އެކަމަކު މުޙައްމަދު އަމީންގެ ތާރީޚުގައި ބުނަނީ 1388 މ. އިން 1388 މ. އަށެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ މައުޟޫއަކީ ފޯކްލޯއެއް ލިޔުން ކަމުގައި ވާތީ، ޙަޤީޤީ ތާރީޚާއި ބެހިގެން ލިޔާ ބަޔާނެއް ކަމަށް ނުވާތީ އެކަމާ ބެހޭ މާގަދަ ފޯރިއެއް ނަގާކަށް ނެތީމެވެ. އަވަހަށް ރުޖޫޢަވަނީ ފޯކްލޯ ލިޔުމަށެވެ.

ފޯކްލޯ

މިރަސްގެފާނު އާދައިގެ މީހަކަށް ހުންނެވި ދުވަސްވަރު ފެހެންދޫގެ ޢާއްމު ރައްޔިތަކު އަތުން ދަރަންޏަށް ގެންނަވާފައިވާ ދެ ކޮއްޓޭބޮލި، ރަސްކަން ލިބިވަޑައިގެންނެވި އިރު ވެސް އޮތީ އަދާނުކުރެވިއެވެ. މިމީހާގެ ދަރިފުޅަށް ކިޔަނީ ހޮޅުބާރުކޮއި ކަމަށް ވާހަކައިގާ ކިޔައެވެ. މިކޮޔަކީ، ވަރަށް ހަރުދަނާ ކުއްޖެކެވެ. ރައިވަރަށް ވިދާބަބުޅާފައިވެއެވެ. ފަހުން ރަދުންގެ ޚައްދާމް ބޭކަލަކަށް ވެސް ހެއްދެވި ކަމަށް ވާހަކައިގާ ކިޔައެވެ.

ރަދުން ދަރާވަޑައިގެންފައިވާ މީހާގެ ހުންނަ ފިރިހެން ދަރިފުޅެއް (ހޮޅުބާރުކޮއި) މައިންބަފައިންގެ ނަސޭހަތާއި އިދިކޮޅަށް ފަނޑިޔާރުގެއަށް ގޮސް ރަސްގެފާނާއި، ދެ ކޮއްޓޭބޮލި ލިބުން އެދި ދަޢުވާ ކުރިއެވެ. ފަނޑިޔާރު ކަލޭފާނު ދަޢުވާ އައްސަވައި، ރަސްގެފާނު ތިކަހަލަ ކަމެއް ކުރައްވާފައެއް ނޯންނާނެއެވެ. ކަލޭ ތިޔަކުރަނީ ދޮގު ދަޢުވާ އެކޭ ބުނުއްވާ މިކޮއި ރަސްގެފާނުގެ އަބުރުފުޅާ ބެހުނުކަމަށް ޙުކުމް ކުރައްވައި ތަޢުޒީރު ކުރައްވަނީއެވެ. މިހެން ހެއްދެވި ދުވަހުގެ ހަވީރު އެއްވެސް ސަބަބެއް ނުއަންގަވާ ފަނޑިޔާރު ކަލޭގެފާނު ގެންނަވާ ގަސްދޮށުގައި ރަސްމީގޮތުން ބުރިހަން ގަނެ އަރުވާލައްވައިފިއެވެ. އަދި އެހެން ބޭކަލަކަށް ކީރިތި މަހާރަދުން ފަނޑިޔާރުކަން ދެއްވައިފިއެވެ. މިފަނޑިޔާރު ކަލޭގެފާނަށް ދެތިން މަހެއްވީއިރު ހަމަ އެއްކަލަ ކޮއި އަނެއްކާވެސް ފަނޑިޔާރުގެއަށް އައިސް ކީރިތި މަހާރަދުން އެމީހުންނަށް ދެ ކޮއްޓޭބޮލި ދެއްވަން އޮންނަ ކަމަށް ދަޢުވާ ކޮށްފިއެވެ. މިއަދުވެސް ފަނޑިޔާރު ކަލޭގެފާނު ކަންތައް ކުރެއްވީ، ކުރީގެ ފަނޑިޔާރު ކަލޭގެފާނު ކަންތައް ކުރެއްވި ގޮތަށެވެ. ކީރިތި މަހާރަދުން މިފަނޑިޔާރު ކަލޭގެފާނު ވެސް ގެންނަވައި ވަކިކަމެއް ނާންގަވައި ބުރިހަން ގަތްފައި އަރުވާލައްވައިފިއެވެ.

ސަބަބެއް ނެތި ފަނޑިޔާރު ބޭކަލުންނަށް ލިބުނު އަދަބުގެ ވާހަކަ ރާއްޖޭގައި މަޝްހޫރުވަމުން އެބަދެއެވެ. ކީރިތި މަހާރަދުން އެދިވަޑައިގަތީމާ ކޮންމެ ބޭކަލަކު ވެސް ކޮންމެވެސް ޢުޒުރެއް ދައްކަވައި ފަނޑިޔާރުކަން ބޮލުއެޅުއްވުމުން ވަކިވެވަޑައިގަތުން ޢާއްމުވެއްޖެއެވެ.

އެއްރެއަކު ދަމުއަށީ ބޭކަލުންގެ ބަޔަކު މާވެޔޮފަތްމަތީ ތިބެގެން ވާހަކަ ދައްކަނީއޭ، މިހާރު މިއޮއް ޖެހޭ ކަމަކުން ފަނޑިޔާރުކަމާ ޙަވާލުވާނެ މީހަކުވެސް ނުތްވެވެ. ޝަރީޢަތްތައް ހުންނަނީ، ގުޅަޖެހިފައެވެ. މީސްތަކުންގެ ޙައްޤު ދަނީ ނުލިބެމުންނެވެ. ކާވަނިތައް ހުންނަނީ ނުވެވިފައެވެ. މިއަޑު އަހަން އެހިސާބުގަޑުގެ ޒުވާންކުއްޖެއް މާވެޔޮފަތްމަތީގައި އެބައިނެވެ. މިކޮއި ތެދުވެގެން އައިސް ދަމުއަށީ ބޭކަލުންނަށް ނަންގަތެވެ. ތިޔަބޭކަލުން ކީރިތި މަހާރަދުންނަށް ދަންނަވާށެވެ. އަޅުގަނޑު ފަނޑިޔާރުކަމާ ޙަވާލުވެދާނަމެވެ. ކޮންމެއަކަސް މިއަޑު ލަހެއްނުވެ، ރަދުންނަށް އިވިވަޑައިގެންފިއެވެ. ގަނޑުވަރަށް މިދެންނެވި ކޮއި ޙާޒިރުކޮށް ފަނޑިޔާރުކަމުގެ ވަލީ އެކޮޔާއި މަތިކުރައްވައިފިއެވެ. މީނާ، ކީރިތި މަހާރަދުންނަށް ކުރުނީސްކޮށް ފަނޑިޔާރުގެއަށް ދުރުވެ ޝަރީޢަތް ހިންގަން ފަށައިފިއެވެ. ހަމަ ކުޑަ ދުވަސްކޮޅެއް ވީތަނާ އެއްކަލަ ކޮއި ފަނޑިޔާރުގެއަށް އައިސް ކީރިތި މަހާރަދުންނާ ދެ ކޮއްޓޭބޮލީގެ ދަޢުވާ ކޮށްފިއެވެ. މީނާ، އެދަޢުވާ އައްސަވައި ފަނޑިޔާރު ކަލޭފާނު ދޭވާންޏަކަށް އަންގަވައިފިއެވެ. ކަލޭ ފާރަވެރިންގެ ދޮރޯއްޓަށް ގޮސް މާބަނޑޭރި މަނިކުފާނަށް ނަންގަންނާށެވެ. ވަރަށް ނިކަމެތި ކުއްޖަކު އޭނާގެ މައިންބަފައިންނަށް ކީރިތި މަހާރަދުން ދެއްވަން އޮންނަ ދެ ކޮއްޓޭ ބޮއްޔާއި ބެހޭގޮތުންނޭ ބުނެ ދަޢުވާއެއް އެބަކުރެއެވެ. މިހެންކަމުން ރަސްކަލެއްގެ ގޮތުން މުޅިން ވަކިވެވަޑައިގެން ފަނޑިޔާރުގެއަށް އާދައިގެ މީހެއްގެ ގޮތުގައި ވަޑައިގެން ދެއްވުން އެދެމެވެ. މާބަނޑޭރި މަނިކުފާނު ހަމަ ދެންނެވުމާއިއެކު ކީރިތި މަހާރަދުން އަވަސް އަވަހަށް އާދައިގެ ހެދުންކޮޅަށް ލުންގިކޮޅުން ބަދަލުވެވަޑައިގެން ފަނޑިޔާރުގެއަށް އެހެންވެސް މީހަކު އަންނާނޭ ގޮތަށް ވަޑައިގެންފިއެވެ. އަދި ވަރަށް އަދަބުވެރިކަމާއި އެކު، ދަޢުވާކުރާ ކުއްޖާ ހުރިތާ މަޑުމަޑުން އެބަހުންނެވިއެވެ. ފަނޑިޔާރު ކަލޭގެފާނު އޭނާގެ ގޮޑީގާ ވަރަށް ސީރިއަސްކޮށް އެބައިންނެވިއެވެ. އިސްއުފުލާ ބައްލަވާ ލައްވާފައި ދޭވާންޏެއް ގާތު ވިދާޅުވިއޭ، ބެއްޔާ ދަޢުވާ ކުރާ ކޮޔާ ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާ އަހަރެންގެ ކައިރިއަށް އަންނަން ބުނާށެވެ. ދެން ކީރިތި މަހާރަދުންނާ، މިހެނީ ފެހެންދޫ ޢުސްމާނާ، ދަޢުވާކުރާ ކޮޔާ އައިސް ފަނޑިޔާރު ކަލޭފާނު ބުނުއްވި ހިސާބެއްގައި މަޑުކޮށްފިއެވެ. ފަނޑިޔާރު ކަލޭގެފާނު އެބަ ބުނުއްވައެވެ. ކަލޭ ކުރާ ދަޢުވާ އިއްވަބަލާށޭ، މިކުއްޖާ އެބަ ދަންނަވައޭ، އަޅުގަނޑުގެ ދަޢުވާއަކީ، މިހުންނެވި ޢުސްމާން ފެހެންދޫގެ އާދައިގެ ރައްޔިތަކަށް ހުންނެވި ދުވަސްވަރު އަޅުގަނޑުގެ ބައްޕަގެ އަތުން ދެ ކޮއްޓޭ ބޮލި ދަރަންޏަށް ގެންދަވާފައި އަދިވެސް ނުދެއްވަނީއެވެ. ފަނޑިޔާރު ކަލޭފާނު ބުނުއްވައިފިޔޭ، މިދަޢުވާ ދުވަހަކުވެސް ކަލޭ ކުރީމުހޭ، އެކޮއި ދެންނެވިއޭ، ދެފަހަރަށް ފަނޑިޔާރުގޭގައި ދަޢުވާ ކޮށްފީމެވެ. ކޮންމެ ދުވަހަކު ވެސް ފަނޑިޔާރު ކަލޭގެފާނަކު އަންގަވަނީ ކީރިތި މަހާރަދުން މީހަކަށް ދަރައިގެން ދަރަނި އަދާނުކުރައްވައެއް ނުހުންނަވާނެއެވެ. ކަލެއަކީ، ރަދުންގެ އަބުރުފުޅާ ބެހޭ މީހެކެވެ. ދެން ފަނަރަ ފަހަރަށް ތަޢުޒީރު ކުރައްވާފައި ފޮނުއްވާ ލައްވަނީއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އަޅުގަނޑުމެންނަށް ލިބެންވާ ދެ ކޮއްޓޭ ބޮލި އޮތީ ނުލިބިއެވެ.

ފަނޑިޔާރު ކަލޭފާނު، ކީރިތި މަހާރަދުން (ފެހެންދޫ ޢުސްމާނު) އާއި ސުވާލުކުރައްވައިފިއެވެ. ވިދާޅުވިއެވެ. އެއީ، ތެދެކެވެ. އަޅުގަނޑު އޭނާގެ ބައްޕައަށް ރަށުގައި އުޅުނު ދުވަސްވަރު ދެ ކޮއްޓޭ ބޮއްޔަށް ވަނީ ދަރާފައެވެ. ފަނޑިޔާރު ކަލޭފާނު ޙުކުމް ކުރެއްވިއެވެ. މައްސަލަ އިޢުތިރާފުން ސާބިތު ވުމާއެކު، ޢުސްމާނު އެކޮޔަށް ލަސްވެގެން ތިން ދުވަހުގެ ތެރޭ ހަމަ ދެ ކޮއްޓޭ ބޮލި ދިނުމަށް ޙުކުމް ކޮށްފީމެވެ. ދެން ކަލޭމެން ދެމީހުން ޞުލްޙަވެރިކަމާއެކު އެނބުރި ދާންވީއެވެ.

ކޮންމެއަކަސް މިއަދު ހަވީރު ފަނޑިޔާރު ކަލޭފާނު ބުރިހަން ގަންނަ ވާހަކައެއް ރަށުތެރޭގައެއް ނުފެތުރުނެވެ. ފަނޑިޔާރުކަން ސާބިތުކަން މަތީގައި ހިގަމުން ދިޔައެވެ. މީހުން ބުނާގޮތުގައި މިކޮޔަކީ، މިހެނީ ފަނޑިޔާރުކަން ލިބުނު ކޮޔަކީ، މާވެޔޮދޮށުގައި ހުންނަ ނިކަގަސްދޮށުގޭ ޢަލީއެވެ. މީނާއަށް ފަނޑިޔާރުކަމަށް ކޮލިލީމާ ލިބުނު ކޮލީ ނަންފުޅަކީ ޢަލީ ޝަރަފުއްދީނެވެ.

ހޮޅުބާރުކޮޔާ ބެހިގެން ކިޔާ ވާހަކައެއް

ތަޢާރަފު ކުރާގޮތުން ހޮޅުބާރުކޮޔާ ބެހޭ އެއްވެސް ތާރީޚަކުން ނޭގޭ ވާހަކައެއް ކިޔަމުން އާދެއެވެ. މިހެނީ، ހޮޅުބާރު ކޮޔަކީ ވަރަށް ހިތްވަރުގަދަ ޙައްޤަށް ލޯބިކުރާ ކޮޔެކެވެ. މީނާއަކީ، ފެހެންދޫ ރާވެރި މޫސާގެ އަހުމަދުގެ ދޮން ހަސަނެވެ. މީނާއަށް އެންމެން ކިޔާ ނަމަކީ، ނުވަތަ ފަންވަތު ނަމަކީ، ހޮޅުބާރު ކޮޔެވެ. ވާހަކަ ކިޔާގޮތުގައި މީނާގެ މަންމައަކީ، ހިތަދޫ ބަނޑޭރި އީސާގެ ދަލޭކައެވެ. މިދެމީހުންނަށް ލިބުނީ ހޮޅުބާރު ކޮޔާއި މީނާގެ ކޮއްކޮ ދޮން ފާތުމަތެވެ. މިކުއްޖަކީ ވަރަށް ރީތި ކުއްޖެކެވެ. ފެހެންދޫ ރަސްގެފާނުގެ ޚައްދާމް ބޭކަލަކަށް ފޯކްލޯގައި ބުނެފައިވަނީ ވެސް މި ހޮޅުބާރު ކޮއި ކަމަށް ވާހަކައިގައި ކިޔައެވެ. މިދިޔައީ އެއްގޮތަކަށް ވެސް ތާރީޚެއް ނޫނެވެ. މުޅިންވެސް ފޯކްލޯ އެވެ. މީނާގެ ނަންހުރި ދެ ރައިވަރު މިވާހަކައިގައި ލިޔަމެވެ. މިދެރައިވަރަކީ އައްސައްޔިދު ބޮޑުފެންވަޅުގޭ ސީދީ އަޅުގަނޑަށް ދަސްކޮށްދެއްވި ދެ ރައިވަރެވެ. މިރައިވަރާ ބެހޭގޮތުން ސީދީ ވިދާޅުވަނީ ހޮޅުބާރު ކޮއި ފުޅަފެއް އަޅަން އިންދާ މީހަކު އައިސް ހުއްޓިފާ ބުންޏެވެ. ކޮޔާއޭ، ކަލޭ ދެފަންތޮށިން އެއްފަންތޮއްޓަށް ތިޔަ ބަހައްޓަނީ ކުރީގައި ހުރި ފުޅަފުގެ ބާފަން ތޮއްޓެވެ. ތިޔަހެން ހެދީމާ ވާނެ ގޮތަކީ، އަނެއްކާވެސް ބާފަންތޮށި މާއަވަހަށް ފީވާނީއެވެ. މީގެ ޖަވާބުގައި އޭނާ ކީ ތިރީގައި މިވާ ރައިވަރެވެ.

ފީފަންތޮށިން އެޅިޔެކޯ
މީހެއްގެ ފުޅަފެކޭ ކީތަ
މީހުނަކާއި ކީކީތަ

ގޮއިދޫ ކުދިން ދުވާނެތެ
އޮއިވަރެއްހެން ދުވާ ބާރު
ކޮއި ހޯދަން ހޮޅުބާރު

މި ދެރައިވަރުގެ ހަރުދަނާ ކަމަށް ވިސްނި ކޮންމެ މީހަކަށް ހޮޅުބާރު ކޮއިގެ ހަރުދަނާކަން އިސްވެދިޔަ ތާރީޚީ ވާހަކައިގެ އިތުރަށް ވެސް އެގޭނެއެވެ. ގޮއިދޫގައި ހޮޅުބާރު ކޮޔަކީ އައްސައްޔިދު ބޮޑުފެންވަޅުގޭ ސީދީ ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ވަރަށް އިޙުތިރާމް ދެވޭ ބޭކަލެކެވެ. ވީމާ، އޭނާ އެދަތުރު ދިޔައިމާ އެއްގޭގައި ކާން އިންދާ އަނެއް ގެއިން ކާން ބަލާ އަންނަނީއެވެ. މިހެންވީމާ، އެމީހުން ހޮޅުބާރު ކޮޔަށް ދިން ތަރުޙީބާ ހޯދަން ހިގިގޮތް އެއީ އޮއިވަރު އެއްރަށުން އަނެއްރަށަށް ނެއްޓިގެންދާ ގޮތެވެ. މިގޮތުން ރައިވަރުގައި ހުރި ބަލާޣަތް ސާބިތުކޮށްދެއްވިއެވެ.

މިބާވަތުގެ ވާހަކަ ކިޔުއްވާތީ އަޅުގަނޑު އަހަނީ، އަޅުގަނޑުގެ ޢިއްޒަތްތެރި ބައްޕަ އަލްމަރުޙޫމް ޙުސައިން މަނިކު (ކަޅުޢަލިމަނިކުގެ ދޮންމަނިކުގެ ޙުސައިން މަނިކު) ބ. އަތޮޅު ދަރަވަންދޫ ކަތީބު އަލްފާޟިލު އަލްމަރުޙޫމް މުޙައްމަދު ކަލޭފާނަށާ، ހަމަ މިއަތޮޅު ފެހެންދޫ މާމުދިމް ޒަކަރިއްޔާއަށް ކިޔާދެއްވާ އަޑެވެ. މިބާވަތުގެ ވާހަކަ ކިއުއްވަނީ، ރޭގަނޑު ކެއިން ބައްލަވައިގެން ކުޑައަށީ ހުރަސްކުނަލުގައި ބޮޑުބާލީހުގައި ލައްގަނެގެން އިންނަވައިގެންނެވެ. އެދެބޭކަލުން ތިއްބަވަނީ ބޮޑުއަށީގެ ހިތާމަވަޅުން ފެށިގެން ދެކުނަށް ޖެހިޖެހިގެންނެވެ. ކުޑައަށީ ފާލާކޮޅުގައި ކުޑަދުންމާރިގޭ މުޙައްމަދު މަނިކު ބާލީހެއްގައި ލެގިލައްވައިގެން އޮންނަވައެވެ. Read more

Time to clean up the judiciary

Why is 7th August 2010 an important date? It is all tied to Article 285 of the constitution. "The Constitution (Art. 285) requires the Judicial Services Commission to determine, within 2 yrs of the Constitution coming into effect, whether or not all judges in office at the time the Constitution came into effect possess the qualifications of a judge as specified in Article 149 of the Constitution." The countdown has begun. Is the JSC able and willing to take on this formidable task? Now a member of the JSC brings to the public domain, how the JSC works behind closed doors; the vested interests and the lethargy gripping the JSC is being exposed. Are you concerned about child abusers and rapists getting shamefully short sentences? Are you concerned about cases of domestic violence filtering through the judicial system without justice being delivered? Are you concerned there are very few cases in which suspected perpetrators are convicted for murders and violent crimes? It is time to clean up the judiciary. Read Aishath Velezinee's blog and join her campaign to make JSC accountable. It is the duty of all citizens to ensure our judiciary is clean and efficient. http://velezinee.wordpress.com/

Read more